Lưu trữ di chúc công chứng và di chúc viết tay – Khác biệt ra sao?
Lưu trữ di chúc công chứng là phương án được pháp luật quy định rõ ràng và an toàn hơn nhiều so với di chúc viết tay. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ sự khác biệt giữa hai hình thức lưu trữ này. Cùng phân tích chi tiết dưới góc độ pháp lý và thực tiễn qua bài viết dưới đây.
1.1 Di chúc công chứng khi lưu trữ di chúc công chứng
Di chúc công chứng là loại văn bản được lập và xác nhận bởi cơ quan công chứng có thẩm quyền. Theo Điều 635 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc công chứng có hiệu lực pháp lý cao và thường ít phát sinh tranh chấp.
1.2 Di chúc viết tay khi lưu trữ di chúc công chứng
Đây là loại di chúc do người để lại tài sản tự viết, ghi rõ ngày tháng, ký tên và không cần công chứng hoặc chứng thực. Dù được pháp luật công nhận nếu đáp ứng đủ điều kiện, nhưng rủi ro pháp lý cao hơn.
2. Lưu trữ di chúc công chứng: Quy trình và ưu điểm
Theo khoản 1 Điều 58 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng phải được lưu trữ tại tổ chức hành nghề công chứng. Tùy theo nguyện vọng của người lập di chúc, bản chính hoặc bản sao có thể được lưu tại:
Văn phòng công chứng;
Cơ quan lưu trữ có thẩm quyền;
Hệ thống dữ liệu điện tử về công chứng (nếu có đăng ký).
Tính bảo mật cao, hạn chế tối đa việc thất lạc hoặc bị làm giả;
Dễ tra cứu khi có yêu cầu mở thừa kế;
Có giá trị pháp lý rõ ràng, giúp giảm thiểu nguy cơ tranh chấp;
Có thể xác minh, đối chiếu trong trường hợp có khiếu kiện hoặc nghi vấn.
>>> Xem thêm: Tài sản của bạn, ý chí của bạn – hãy thực hiện đúng thủ tục lập di chúc để bảo vệ điều đó.
3. Lưu trữ di chúc viết tay: Rủi ro và khó khăn
Pháp luật không quy định nơi bắt buộc phải lưu trữ di chúc viết tay. Thường thì người lập di chúc sẽ tự giữ hoặc giao cho người thân cất giữ. Điều này phát sinh nhiều rủi ro như:
Dễ bị hư hỏng, mất mát hoặc tiêu hủy;
Có nguy cơ bị giả mạo hoặc chỉnh sửa nội dung;
Khó xác minh tính hợp pháp nếu không có người làm chứng hoặc người biết rõ quá trình lập;
Gây tranh chấp, mâu thuẫn trong nội bộ gia đình nếu nội dung không rõ ràng hoặc không tìm thấy di chúc sau khi người lập mất.
Di chúc công chứng được lưu tại nơi có thẩm quyền theo quy định pháp luật, trong khi di chúc viết tay chỉ do cá nhân tự lưu giữ.
Di chúc công chứng có giá trị pháp lý cao và dễ dàng truy xuất, còn di chúc viết tay dễ bị nghi ngờ hoặc tranh chấp.
Việc lưu trữ di chúc công chứng có thể mất một khoản phí nhỏ nhưng đổi lại là sự an tâm và minh bạch về pháp lý, trong khi di chúc viết tay không mất phí nhưng tiềm ẩn rủi ro cao.
5. Ví dụ minh họa thực tế lưu trữ di chúc công chứng
Ông D lập di chúc viết tay, tự cất trong ngăn tủ cá nhân. Sau khi ông qua đời, gia đình không tìm thấy bản di chúc nên tài sản được chia theo pháp luật. Một người con xuất trình bản sao chụp di chúc viết tay nhưng không có chứng cứ xác thực, khiến tòa án không công nhận.
Ngược lại, bà M lập di chúc công chứng tại Văn phòng công chứng và yêu cầu lưu trữ bản chính. Khi bà mất, người con cầm giấy báo tử và căn cước đến văn phòng công chứng yêu cầu trích lục di chúc. Tài sản được phân chia đúng như nội dung bà M đã định đoạt, không ai tranh chấp.
Lưu trữ di chúc công chứng mang lại sự đảm bảo cao về mặt pháp lý, tính bảo mật và độ tin cậy trong việc thực hiện ý nguyện của người lập. Trong khi đó, lưu trữ di chúc viết tay tuy thuận tiện nhưng dễ phát sinh rủi ro và tranh chấp. Để tránh những hệ quả pháp lý không mong muốn, người lập di chúc nên cân nhắc lựa chọn hình thức công chứng và gửi lưu trữ tại các cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo di chúc được thực hiện đúng luật và trọn vẹn ý chí.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
