Mất bản chính di chúc – Hướng dẫn thủ tục xử lý chi tiết

Mất bản chính di chúc là tình huống không hiếm gặp, có thể gây khó khăn trong quá trình phân chia di sản. Trong trường hợp này, người thừa kế hoặc người có quyền, nghĩa vụ liên quan cần hiểu rõ quy định pháp luật để thực hiện các thủ tục hợp pháp nhằm bảo vệ quyền lợi của mình.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng Hà Nội nào được dân văn phòng tin chọn nhiều nhất?

1. Quy định pháp luật về hiệu lực và lưu giữ di chúc

1.1 Giá trị pháp lý của bản chính di chúc

Theo Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có hiệu lực từ thời điểm người lập di chúc qua đời, với điều kiện di chúc còn tồn tại và hợp pháp. Trong đó, bản chính di chúc là bằng chứng quan trọng nhất để chứng minh ý chí của người lập.

Nếu di chúc là bản viết tay, bản chính phải do người lập giữ hoặc giao người đáng tin cậy cất giữ. Nếu là di chúc công chứng, bản chính sẽ được lưu tại tổ chức hành nghề công chứng theo Điều 58 Luật Công chứng 2014.

>>> Xem thêm: Top 6+ Văn phòng công chứng quận Thanh Xuân: Cập nhật mới nhất

1.2 Mất bản chính di chúc có làm mất hiệu lực không?

Mất bản chính không tự động làm mất hiệu lực di chúc, nhưng người yêu cầu chia di sản phải chứng minh được nội dung di chúc là xác thực, hợp pháp, và là bản cuối cùng mà người lập để lại.

2. Giải pháp xử lý khi mất bản chính di chúc

2.1 Đối với di chúc công chứng

Nếu di chúc đã được công chứng, bạn có thể:

Đến Văn phòng công chứng nơi lập di chúc để yêu cầu trích lục bản sao;
Xuất trình giấy tờ chứng minh mối quan hệ với người đã mất như: Giấy khai tử, sổ hộ khẩu, giấy tờ tùy thân;
Nêu rõ lý do mất bản chính và mục đích yêu cầu trích lục (ví dụ: làm thủ tục khai nhận di sản).

Căn cứ pháp lý: Khoản 3 Điều 58 Luật Công chứng 2014 cho phép tổ chức hành nghề công chứng cấp bản sao từ sổ lưu trữ.

>>> Xem thêm: Có thể lập di chúc với tài sản mà sẽ hình thành trong tương lai không?

2.2 Đối với di chúc viết tay

Nếu mất bản chính di chúc viết tay, cần thu thập một hoặc nhiều bằng chứng thay thế:

Bản sao có công chứng (nếu có);
Lời khai người làm chứng (nếu có người chứng kiến quá trình lập);
Tin nhắn, email, ghi âm thể hiện nội dung di chúc;
Văn bản xác nhận của người thân từng thấy hoặc đọc bản chính.

Xem thêm: Địa chỉ văn phòng công chứng uy tín tại Thường Tín Hà Nội

Sau đó, có thể gửi đơn đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu công nhận giá trị của bản sao hoặc nội dung di chúc mất bản chính.

>>> Xem thêm: Một sai lầm nhỏ trong thủ tục lập di chúc có thể khiến mọi công sức thành công cốc.

3. Trình tự, thủ tục xác nhận hiệu lực di chúc khi mất bản chính

Chuẩn bị hồ sơ gồm:
- Giấy chứng tử của người lập di chúc;
- Giấy tờ tùy thân, tài liệu chứng minh quyền hưởng di sản;
- Bản sao di chúc (nếu có) hoặc tài liệu chứng minh nội dung di chúc;
- Đơn yêu cầu công nhận hiệu lực di chúc (nếu khởi kiện tại tòa);
- Các văn bản, bằng chứng liên quan khác.
Nộp hồ sơ tại Tòa án (nếu có tranh chấp) hoặc Văn phòng công chứng (nếu có bản sao công chứng).
Tòa án xem xét chứng cứ để quyết định công nhận hoặc không công nhận hiệu lực di chúc bị mất bản chính.

4. Ví dụ minh họa thực tế

Ông A lập di chúc viết tay để lại tài sản cho con gái, có 2 người làm chứng ký tên xác nhận. Sau khi ông mất, bản chính di chúc bị thất lạc do chuyển nhà. Con gái ông A thu thập bản sao chụp di chúc từng được gửi qua email và lời khai của 2 người làm chứng.

Tòa án sau khi thẩm tra chứng cứ đã công nhận giá trị pháp lý của di chúc viết tay dù bản chính không còn, căn cứ Điều 643 và Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015.

Ngược lại, bà B lập di chúc công chứng để lại toàn bộ tài sản cho cháu nội. Sau khi bà mất, di chúc bị thất lạc. Cháu bà đến văn phòng công chứng yêu cầu trích lục bản sao và được cấp lại trong vòng 3 ngày, nhờ vậy thủ tục chia di sản diễn ra suôn sẻ.

>>> Xem thêm: Cách nhận biết di chúc giả mạo và các biện pháp phòng tránh

5. Kết luận

Mất bản chính di chúc không làm mất hiệu lực pháp lý nếu người thừa kế có thể cung cấp được bằng chứng xác đáng để chứng minh nội dung và tính hợp pháp của di chúc. Trong trường hợp di chúc công chứng, việc xử lý sẽ đơn giản hơn nhiều nhờ hệ thống lưu trữ chính thức tại văn phòng công chứng. Còn với di chúc viết tay, người có quyền thừa kế cần chủ động thu thập bằng chứng thay thế và có thể yêu cầu Tòa án công nhận. Việc lập và lưu trữ di chúc đúng quy định là cách tốt nhất để bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.

Xem thêm: Lưu trữ di chúc công chứng và di chúc viết tay – Khác biệt ra sao?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.