Tranh chấp hợp đồng vay sau ly hôn – Ai có quyền đòi?
Trong thực tế, khi vợ chồng ly hôn, không chỉ tài sản chung mà các nghĩa vụ tài chính như nợ vay cũng thường xuyên phát sinh tranh chấp. Người cho vay thường lo lắng: đòi nợ sau ly hôn có dễ không? Ai phải trả? Ai có quyền khởi kiện? Bên vay có quyền chối bỏ nghĩa vụ không? Bài viết dưới đây sẽ giải thích chi tiết các quy định pháp luật, quyền đòi nợ và cách xử lý cụ thể để bảo vệ quyền lợi cho chủ nợ và bên liên quan.
>>> Xem thêm: Cách nhận diện Hợp đồng vay tiền có điều khoản bất lợi cho bạn.
1. Xác định khoản vay là nợ chung hay nợ riêng
1.1 Quy định pháp luật về nghĩa vụ tài sản của vợ chồng
Theo Điều 37 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, vợ chồng có nghĩa vụ liên đới thực hiện nghĩa vụ tài sản trong các trường hợp:
Nghĩa vụ phát sinh từ các giao dịch vì nhu cầu thiết yếu của gia đình.
Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà theo quy định pháp luật cả vợ và chồng cùng phải chịu trách nhiệm.
Nghĩa vụ do vợ chồng cùng đứng tên là bên vay.
Trong khi đó, theo Điều 45 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nghĩa vụ riêng chỉ thuộc về một bên nếu:
Khoản vay phục vụ nhu cầu riêng của một người.
Bên còn lại không biết, không đồng ý vay và cũng không hưởng lợi từ khoản vay.
1.2 Hậu quả khi xác định sai tính chất khoản vay
Việc xác định khoản vay là nợ chung hay nợ riêng quyết định ai là người phải trả nợ và ai có quyền đòi nợ sau ly hôn. Nếu Tòa án xử lý không rõ ràng, sẽ dễ dẫn đến kiện tụng, chây ỳ thi hành án.
2. Quyền đòi nợ sau ly hôn thuộc về ai?
2.1 Quyền của bên cho vay
Theo Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, bên vay có nghĩa vụ trả nợ đầy đủ, đúng thời hạn. Chủ nợ có quyền yêu cầu cả vợ và chồng thực hiện nghĩa vụ trả nợ chung hoặc yêu cầu người vay trả nợ riêng nếu khoản vay được xác định là nợ riêng.
Quan trọng: Sau khi ly hôn, bản án hoặc quyết định công nhận thuận tình ly hôn sẽ nêu rõ:
Khoản nợ nào là nghĩa vụ chung.
Khoản nợ nào do ai chịu trách nhiệm trả.
Chủ nợ có quyền đòi nợ sau ly hôn theo đúng phân chia nghĩa vụ này.
2.2 Quyền của người từng là vợ/chồng
Ví dụ, chồng đứng ra vay 300 triệu đồng để đầu tư kinh doanh, khoản tiền này được chứng minh phục vụ chi phí gia đình. Sau ly hôn, Tòa án xác định là nợ chung nhưng người chồng không trả. Người vợ có quyền thanh toán phần nghĩa vụ của mình rồi khởi kiện đòi lại phần đã trả thay từ người chồng.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng hỗ trợ cấp lại bản sao hợp đồng nhanh chóng, không mất nhiều thời gian
3. Quy trình đòi nợ sau ly hôn khi phát sinh tranh chấp
3.1 Bước 1: Xác định nghĩa vụ trong bản án ly hôn
Kiểm tra bản án/biên bản công nhận thuận tình ly hôn: Phần nghĩa vụ trả nợ có ghi rõ không?
Nếu chưa rõ ràng, có thể yêu cầu Tòa án giải thích, sửa đổi hoặc khởi kiện yêu cầu chia lại nghĩa vụ.
3.2 Bước 2: Yêu cầu thanh toán
Gửi văn bản thông báo đòi nợ: Chủ nợ cần thông báo bằng văn bản, gửi kèm bản án ly hôn để người phải trả không thể chối cãi.
Lưu bằng chứng: Tin nhắn, email, biên nhận chuyển phát để làm căn cứ tố tụng.
3.3 Bước 3: Yêu cầu thi hành án dân sự
Căn cứ Điều 6 và Điều 30 Luật Thi hành án Dân sự 2008:
Chủ nợ hoặc người còn lại có quyền nộp đơn yêu cầu Cơ quan Thi hành án dân sự cưỡng chế thi hành bản án.
Biện pháp thi hành: Phong tỏa tài khoản ngân hàng, kê biên tài sản, khấu trừ lương, cấm xuất cảnh.
3.4 Bước 4: Khởi kiện vụ án mới nếu phát sinh nghĩa vụ mới
Nếu phát hiện khoản vay mới phát sinh sau khi ly hôn, chưa được Tòa án phân định, có thể:
Khởi kiện vụ án dân sự mới yêu cầu trả nợ.
Đề nghị Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp: phong tỏa tài khoản, kê biên tài sản.
4. Một số tình huống thực tế
Tình huống 1: Anh A vay 500 triệu để mua ô tô cho gia đình đi lại. Sau ly hôn, Tòa án công nhận là tài sản chung, xe thuộc về chị B, khoản nợ thuộc nghĩa vụ chung. Anh A bỏ đi nước ngoài, chị B phải trả thay toàn bộ nợ. Chị B có quyền khởi kiện yêu cầu A trả lại phần nợ đã thanh toán thay.
Tình huống 2: Chị C vay 200 triệu để mua túi xách, du lịch. Anh D chứng minh đây là khoản chi tiêu riêng. Sau ly hôn, Tòa án xác định là nợ riêng của chị C. Chủ nợ chỉ có quyền đòi nợ sau ly hôn từ chị C, không được yêu cầu anh D trả.
Đòi nợ sau ly hôn không quá phức tạp nếu các bên hiểu rõ nghĩa vụ pháp lý và quy trình pháp luật. Chủ nợ vẫn có đầy đủ quyền khởi kiện hoặc yêu cầu thi hành án dựa trên bản án ly hôn đã có hiệu lực. Điều quan trọng là cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chứng minh khoản vay là nợ chung hay nợ riêng để bảo vệ quyền lợi của mình một cách hợp pháp.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
