Tại sao phải lập di chúc sớm? Lợi ích và rủi ro nếu để muộn
Lập di chúc sớm là cách giúp mỗi người chủ động trong việc phân chia tài sản sau khi qua đời, đồng thời tránh được nhiều tranh chấp, mâu thuẫn không đáng có giữa những người thân trong gia đình. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc lập di chúc vẫn thường bị trì hoãn vì tâm lý e ngại hoặc chưa nhận thức rõ lợi ích pháp lý của nó.
Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc là sự thể hiện ý chí cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Di chúc có thể lập bằng văn bản hoặc bằng miệng, trong đó phổ biến nhất là di chúc viết tay và di chúc có công chứng.
Di chúc chỉ có hiệu lực khi người lập di chúc chết, và đáp ứng các điều kiện tại Điều 630: người lập minh mẫn, nội dung không trái pháp luật, hình thức hợp pháp.
1.2 Quy định về lập di chúc không giới hạn độ tuổi
Người từ đủ 15 tuổi trở lên có quyền lập di chúc (Điều 625), nếu người từ 15 đến dưới 18 tuổi thì phải lập di chúc bằng văn bản và được người giám hộ đồng ý.
2. Lợi ích khi lập di chúc sớm
2.1 Chủ động phân chia tài sản theo ý chí cá nhân
Việc lập di chúc sớm giúp người lập kiểm soát được việc phân chia tài sản của mình, tránh trường hợp để pháp luật chia theo hàng thừa kế mà không đúng với mong muốn cá nhân.
>>> Xem thêm: Bạn có biết: chỉ cần làm đủ 4 bước là hoàn tất thủ tục lập di chúc?
2.2 Tránh tranh chấp, xung đột sau khi qua đời
Di chúc rõ ràng, hợp pháp là căn cứ quan trọng giúp giảm thiểu mâu thuẫn giữa các thành viên gia đình. Theo thực tế xét xử, rất nhiều vụ kiện kéo dài do không có di chúc hoặc di chúc không rõ ràng.
2.3 Bảo vệ quyền lợi người yếu thế
Người lập di chúc có thể dành một phần tài sản cho người có hoàn cảnh khó khăn, người tàn tật, con riêng, cháu nuôi… vốn không được pháp luật ưu tiên nếu chia theo hàng thừa kế.
2.4 Có thời gian cân nhắc, chỉnh sửa nếu lập di chúc sớm
Lập di chúc sớm giúp người lập có đủ thời gian suy xét, cập nhật, điều chỉnh phù hợp với hoàn cảnh gia đình và tài sản thay đổi theo thời gian (Điều 640 – sửa đổi, bổ sung di chúc).
Khi người để lại di sản mắc bệnh về tâm thần hoặc mất khả năng nhận thức, di chúc (nếu có lập sau đó) dễ bị tuyên vô hiệu. Nếu chưa kịp lập di chúc, toàn bộ tài sản sẽ bị chia theo pháp luật, có thể không đúng ý chí.
3.2 Tài sản bị chia sai hoặc gây mâu thuẫn nếu không lập di chúc sớm
Nếu không có di chúc, tài sản sẽ chia theo hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự. Điều này có thể gây thiệt hại cho người đáng được hưởng hoặc dẫn đến xung đột pháp lý.
3.3 Khó bảo vệ người không thuộc hàng thừa kế
Ví dụ: Người sống chung không kết hôn hợp pháp, con riêng chưa được nhận nuôi hợp pháp, người bạn đời đồng tính… sẽ không có quyền thừa kế hợp pháp nếu không được chỉ định trong di chúc.
Bà A, 68 tuổi, sở hữu một căn nhà tại TP.HCM và sống cùng con gái riêng. Dù có ý định để lại toàn bộ tài sản cho con gái nhưng bà chưa lập di chúc. Sau một tai biến đột ngột khiến bà mất khả năng nhận thức, bà qua đời sau đó 1 năm.
Do không có di chúc, anh em ruột của bà A yêu cầu chia di sản theo hàng thừa kế thứ nhất. Con gái riêng của bà, không được pháp luật công nhận là con nuôi, đã không có quyền hưởng di sản và buộc phải rời khỏi nhà.
Ngược lại, ông B – một doanh nhân – đã lập di chúc sớm từ năm 50 tuổi, có công chứng, chỉ định rõ từng phần tài sản cho vợ, con và một khoản tặng cho nhân viên trung thành. Sau khi ông mất vì tai nạn, di sản được chia nhanh chóng, đúng như ý nguyện và không phát sinh tranh chấp.
5. Cách lập di chúc sớm đúng quy định
Di chúc viết tay: Phải ghi rõ ngày tháng, tên người lập, nội dung, chữ ký;
Di chúc công chứng: Lập tại tổ chức hành nghề công chứng, có đầy đủ người làm chứng (nếu cần), được lưu trữ an toàn theo luật;
Có thể thay đổi, hủy bỏ di chúc bất kỳ lúc nào nếu người lập còn minh mẫn và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.
Lập di chúc sớm là biện pháp pháp lý đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp cá nhân kiểm soát việc phân chia tài sản sau khi qua đời, bảo vệ người thân yêu và giảm nguy cơ tranh chấp. Pháp luật Việt Nam cho phép cá nhân lập di chúc sớm không giới hạn thời điểm, miễn là đáp ứng điều kiện hợp pháp. Nếu để quá muộn, người để lại tài sản có thể đánh mất cơ hội thể hiện ý chí cuối cùng của mình, gây ra hệ quả đáng tiếc cho gia đình.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
