Khi nào văn bản thỏa thuận tài sản riêng bị tòa án tuyên vô hiệu?
Thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu là một vấn đề pháp lý quan trọng trong quan hệ hôn nhân. Khi văn bản thỏa thuận không đáp ứng điều kiện luật định, tòa án có thể tuyên vô hiệu, kéo theo nhiều hệ quả pháp lý. Bài viết này sẽ phân tích các căn cứ tuyên vô hiệu văn bản thỏa thuận tài sản riêng theo quy định của pháp luật Việt Nam, kèm ví dụ thực tế và hướng dẫn nhận diện rủi ro.
>>> Xem thêm: Địa điểm công chứng an toàn, bảo mật hàng đầu – tìm hiểu về văn phòng công chứng ngay hôm nay!
1. Cơ sở pháp lý điều chỉnh thỏa thuận tài sản riêng
1.1 Bộ luật Dân sự và Luật Hôn nhân và Gia đình
Theo Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, vợ chồng có quyền thỏa thuận xác lập chế độ tài sản riêng bằng văn bản. Tuy nhiên, thỏa thuận này chỉ có hiệu lực nếu:
Được lập trước khi kết hôn;
Có công chứng hoặc chứng thực.
Ngoài ra, Điều 123 và 124 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch dân sự vô hiệu nếu vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội hoặc giả tạo nhằm che giấu giao dịch khác.
Theo quy định pháp luật, để một thỏa thuận tài sản riêng có hiệu lực, cần đảm bảo các điều kiện:
Chủ thể có năng lực hành vi dân sự;
Tự nguyện giao kết;
Mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm, không trái đạo đức xã hội;
Hình thức phải tuân thủ quy định (công chứng hoặc chứng thực).
2. Các trường hợp thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu
2.1 Vi phạm hình thức văn bản thì tài sản riêng vô hiệu
Ví dụ: Anh A và chị B thỏa thuận tài sản riêng chỉ bằng giấy viết tay, không công chứng. Sau khi ly hôn, anh A viện dẫn giấy viết tay để chứng minh căn nhà là tài sản riêng. Tòa án bác yêu cầu vì văn bản không tuân thủ điều kiện về hình thức.
📌 Pháp lý liên quan: Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 yêu cầu thỏa thuận tài sản phải được công chứng/chứng thực mới có hiệu lực.
2.2 Một bên bị ép buộc, không tự nguyện
Ví dụ: Chị C bị chồng yêu cầu ký thỏa thuận từ bỏ quyền sở hữu căn hộ chung cư trước ngày cưới. Văn bản đã được công chứng, nhưng sau ly hôn, chị C chứng minh bị ép buộc ký khi đang mang thai. Tòa án tuyên thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu do không có sự tự nguyện.
Ví dụ: Anh D lập thỏa thuận chuyển toàn bộ tài sản sang vợ để trốn nghĩa vụ thi hành án. Sau đó, cơ quan thi hành án phát hiện giao dịch giả tạo. Tòa án tuyên thỏa thuận vô hiệu.
📌 Pháp lý liên quan: Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015 – Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo.
2.4 Người ký không có năng lực hành vi dân sự thì tài sản riêng vô hiệu
Nếu một bên bị mất năng lực hành vi dân sự mà vẫn ký kết văn bản thỏa thuận, thì văn bản đó bị xem là vô hiệu.
Ví dụ: Chị E mắc bệnh tâm thần giai đoạn nặng, nhưng vẫn ký thỏa thuận tài sản riêng. Sau khi ly hôn, người giám hộ yêu cầu tòa tuyên vô hiệu. Tòa chấp thuận vì chị E không có năng lực hành vi dân sự tại thời điểm giao kết.
📌 Pháp lý liên quan: Điều 22, 123 Bộ luật Dân sự 2015.
3. Hệ quả pháp lý khi thỏa thuận tài sản riêng bị tuyên vô hiệu
3.1 Tài sản riêng vô hiệu: Tài sản trở thành tài sản chung
Nếu văn bản thỏa thuận bị tuyên vô hiệu, tài sản được coi là tài sản chung vợ chồng, và chia theo nguyên tắc chung quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: chia đôi nhưng có xem xét hoàn cảnh mỗi bên.
3.2 Bồi thường thiệt hại (nếu có)
Trong một số trường hợp, nếu một bên ký thỏa thuận với mục đích gian dối, gây thiệt hại cho bên kia, thì phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
