Công chứng phân chia di sản theo pháp luật: Quy trình thực hiện
Khi một người qua đời mà không để lại di chúc, phần tài sản của họ sẽ được chia theo quy định của pháp luật. Để đảm bảo quyền lợi cho từng người thừa kế và tránh tranh chấp, việc công chứng phân chia di sản là bước không thể bỏ qua.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ công chứng phân chia di sản là gì, quy trình thực hiện năm 2025 ra sao, ai có quyền yêu cầu và cần chuẩn bị những giấy tờ gì — tất cả được trình bày dễ hiểu, có ví dụ minh họa thực tế.
⚖️ 1. Khái niệm và căn cứ pháp lý về công chứng phân chia di sản
Công chứng phân chia di sản là việc công chứng viên xác nhận tính hợp pháp của văn bản thỏa thuận phân chia di sản giữa các đồng thừa kế. Văn bản này ghi rõ phần tài sản mỗi người được hưởng sau khi người để lại di sản mất.
📚 Căn cứ pháp lý chính:
Điều 57, 58 Luật Công chứng 2014 – quy định về công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản và khai nhận di sản.
Điều 649, 650, 651 Bộ luật Dân sự 2015 – quy định về thừa kế theo pháp luật và hàng thừa kế.
👉 Theo Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015:
“Thừa kế theo pháp luật được áp dụng khi không có di chúc, di chúc không hợp pháp hoặc người được chỉ định thừa kế từ chối nhận di sản.”
🧾 2. Trường hợp phải công chứng phân chia di sản
Việc công chứng là bắt buộc khi di sản thuộc loại tài sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng, như:
🏠 Nhà ở, quyền sử dụng đất.
🚗 Ô tô, xe máy, tàu, thuyền, cổ phần,…
💰 Các tài sản có đăng ký quyền tại cơ quan nhà nước.
Ngược lại, không bắt buộc công chứng nếu di sản là tài sản không đăng ký quyền, ví dụ: tiền mặt, vàng, đồ dùng cá nhân, sổ tiết kiệm có người thụ hưởng.
Ví dụ thực tế:
Ông T mất, không để lại di chúc. Tài sản là một mảnh đất đứng tên ông tại TP.HCM.
Bà H (vợ) và hai con được chia di sản theo hàng thừa kế thứ nhất.
Các bên phải lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản và công chứng tại Văn phòng công chứng, sau đó mới sang tên sổ đỏ cho từng người theo phần đã chia.
>>> Xem thêm: Bạn đang cần sang tên nhà đất gấp? Hãy tìm đếndịch vụ sang tên sổ đỏ – nơi xử lý hồ sơ nhanh và chuyên nghiệp nhất Hà Nội.
⚙️ 3. Quy trình công chứng phân chia di sản năm 2025
Dưới đây là trình tự 5 bước theo quy định mới nhất:
📑 Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Giấy chứng tử của người để lại di sản.
Giấy tờ tùy thân của người thừa kế (CMND/CCCD, sổ hộ khẩu).
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai sinh, đăng ký kết hôn, v.v.).
Giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản (sổ đỏ, đăng ký xe,…).
Dự thảo văn bản thỏa thuận phân chia di sản (nếu có).
Người thừa kế nộp hồ sơ tại Văn phòng công chứng nơi có tài sản hoặc nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
📜 Bước 3: Niêm yết công khai
Theo quy định tại Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP, hồ sơ công chứng sẽ được niêm yết công khai 15 ngày tại UBND xã, phường nơi người để lại di sản cư trú. Mục đích là để xác minh không có tranh chấp hoặc khiếu nại liên quan đến di sản.
✍️ Bước 4: Ký kết và công chứng văn bản phân chia di sản
Sau khi hết thời gian niêm yết, nếu không có tranh chấp, công chứng viên sẽ lập và chứng nhận văn bản thỏa thuận phân chia di sản cho các đồng thừa kế.
📂 Bước 5: Thực hiện thủ tục sang tên tài sản
Căn cứ vào văn bản công chứng, người thừa kế đến cơ quan đăng ký (Văn phòng đăng ký đất đai, Sở GTVT,…) để sang tên quyền sở hữu, quyền sử dụng theo phần được chia.
⚠️ 4. Lưu ý khi thực hiện công chứng phân chia di sản
⚖️ Nếu có người chưa đủ năng lực hành vi dân sự (trẻ em, người mất năng lực,…), cần có người giám hộ hợp pháp ký thay.
📍 Nên thỏa thuận rõ ràng bằng văn bản giữa các đồng thừa kế trước khi công chứng để tránh mâu thuẫn.
🕵️♀️ Nếu phát sinh tranh chấp, công chứng viên có quyền từ chối công chứng cho đến khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực của tòa án.
🧾 Lưu giữ bản sao văn bản công chứng để sử dụng khi cần làm thủ tục hành chính hoặc giải quyết tranh chấp sau này.
Gia đình bà P gồm 3 người con. Sau khi bà mất, không có di chúc để lại.
Ba người con thỏa thuận chia căn nhà của mẹ thành 3 phần bằng nhau.
Họ đến Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ, cung cấp giấy tờ thừa kế và tài sản, được hướng dẫn niêm yết và lập văn bản công chứng phân chia di sản.
Sau khi công chứng xong, họ làm thủ tục sang tên quyền sử dụng đất cho từng người theo thỏa thuận.
✅6. Kết luận
Công chứng PCDS là thủ tục bắt buộc trong các trường hợp thừa kế theo pháp luật liên quan đến nhà đất hoặc tài sản đăng ký quyền sở hữu. Việc công chứng không chỉ giúp xác lập quyền thừa kế hợp pháp, mà còn ngăn ngừa tranh chấp và bảo đảm giá trị pháp lý lâu dài.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
